Τυχαίωμα επινεφριδίου

Τι ορίζεται ως τυχαίωμα επινεφριδίου;

Το τυχαίωμα επινεφριδίου, όπως αναφέρει και η ονομασία του, αφορά όγκους επινεφριδίων που ανακαλύπτονται τυχαία κατά τη διάρκεια απεικονιστικών εξετάσεων. Εντοπίζονται κατά τη διάρκεια εξετάσεων όπως μια αξονική ή μαγνητική τομογραφία κοιλίας που διενεργούνται για άλλους λόγους. Με τη διαρκή εξέλιξη και βελτίωση της ακρίβειας των απεικονιστικών τεχνικών, τα τυχαιώματα εντοπίζονται με αυξανόμενη συχνότητα.

Η πιθανότητα εμφάνισης τυχαιωμάτων αυξάνεται με την ηλικία, ενώ συχνά είναι ασυμπτωματικά, γεγονός που τα καθιστά δύσκολα στην έγκαιρη διάγνωση χωρίς τη χρήση απεικονιστικών μέσων.

Τυχαίωμα επινεφριδίου: Είναι επικίνδυνο;

Παρόλο που στην πλειοψηφία τους τα τυχαιώματα είναι καλοήθη, η διερεύνησή τους είναι απαραίτητη, καθώς ένα ποσοστό αυτών μπορεί να είναι λειτουργικά ενεργό. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να εκκρίνουν ορμόνες που μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά κλινικά σύνδρομα, όπως το σύνδρομο Cushing, την υπεραλδοστεροναιμία ή την φαιοχρωμοκυττωματική κρίση.

Επιπλέον, ένα μικρό ποσοστό τυχαιωμάτων μπορεί να είναι κακοήθεις όγκοι ή μεταστάσεις από άλλα όργανα. Γι’ αυτό, απαιτείται λεπτομερής διαγνωστική προσέγγιση, που περιλαμβάνει ορμονικό έλεγχο, απεικονιστικές εξετάσεις υψηλής ευκρίνειας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, βιοψία, ώστε να καθοριστεί η φύση τους και να προγραμματιστεί η κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση.

Διάκριση τυχαιωμάτων επινεφριδίου

Τα τυχαιώματα μπορεί να είναι:

• Παραγωγικοί όγκοι – μπορούν δηλαδή να παράγουν όλες τις ορμόνες που φυσιολογικά παράγουν τα επινεφρίδια (π.χ. αλδοστερόνη, κορτιζόνη, αδρεναλίνη).
• Κακοήθεις όγκοι – μπορούν δηλαδή να είναι πρωτοπαθείς καρκινικοί ή μεταστατικοί όγκοι των επινεφριδίων.
• Καλοήθεις, μη παραγωγικοί όγκοι – αυτοί μπορούν να είναι αδενώματα, μυελολιπώματα, γαγγγλιονευρώματα, κύστεις και αιματώματα.

Γενικά, τα τυχαιώματα που είναι παραγωγικά, κακοήθη και μεγάλα πρέπει να αφαιρούνται χειρουργικά.

Με ποια συμπτώματα εμφανίζεται το τυχαίωμα επινεφριδίου;

Γενικά τα τυχαιώματα είναι ασυμπτωματικά. Όμως όπως αναφέρθηκε και παραπάνω ανάλογα με τον τύπο της ορμόνης που παράγει μπορεί να εμφανίσει αντίστοιχα συμπτώματα.

Ειδικότερα, εάν προκαλέσει πρωτοπαθή υπεραλδοστερονισμό (Conn’s Syndrome), ο ασθενής ενδέχεται να εμφανίσει τα παρακάτω συμπτώματα:

• Υπέρταση
• Μυϊκές κράμπες
• Συχνοί πονοκέφαλοι
• Έντονη δίψα
• Αίσθημα κόπωσης

Εάν το τυχαίωμα προκαλέσει σύνδρομο Cushing, τότε είναι πιθανή η εμφάνιση της παρακάτω συμπτωματολογίας:

• Παχυσαρκία – (μόνο στην κοιλιακή χώρα, ενώ τα χέρια και τα πόδια είναι λεπτά)
• Ακμή
• Εύκολος μωλωπισμός
• Λέπτυνση του δέρματος
• Εύκολος μωλωπισμός
• Οίδημα κάτω άκρων
• Ραγάδες στην κοιλιά και στα πόδια
• Ροζ μάγουλα
• Διαβήτης κ.ά.

Τέλος, το φαιοχρωμοκύττωμα ενδέχεται να εκδηλώσει τα παρακάτω συμπτώματα:

• Ταχυκαρδία
• Πονοκέφαλος
• Υπέρταση
• Εξάψεις
• Εφίδρωση

Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;

Η διάγνωση ενός τυχαιώματος επινεφριδίου απαιτεί λεπτομερή κλινική αξιολόγηση και εξειδικευμένη διαγνωστική προσέγγιση που περιλαμβάνει συχνά:

• Ορμονικό Έλεγχο: μέτρηση των επιπέδων κατεχολαμινών (αδρεναλίνη, νοραδρεναλίνη) στο πλάσμα ή στα ούρα 24ώρου. Επίπεδα τουλάχιστον πάνω από το διπλάσιο του φυσιολογικού εύρους θεωρούνται διαγνωστικά για λειτουργικό όγκο, όπως το φαιοχρωμοκύτωμα. Η ανίχνευση αυξημένων επιπέδων κορτιζόλης στο αίμα, μετά από νυκτερινή διέγερση με δεξαμεθαζόνη ή στα ούρα 24ώρου μπορεί να υποδηλώνει σύνδρομο Cushing. Επιπροσθέτως, αντίστοιχα αξιολογούνται ορμόνες όπως η αλδοστερόνη και η ρενίνη, καθώς και ηλεκτρολύτες (K, Na) για την πιθανότητα συνδρόμου Conn.

• Απεικονιστικές Εξετάσεις: Για τη διάγνωση είναι απαραίτητη η διενέργεια απεικονιστικών εξετάσεων όπως η αξονική και η μαγνητική τομογραφία. Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει υποψία για φαιοχρωμοκύττωμα, ενδέχεται να απαιτηθεί και η διενέργεια σπινθηρογραφήματος MIBG.

• Γενετικός Έλεγχος: Συνιστάται σε περιπτώσεις υποψίας για κληρονομικά σύνδρομα, όπως το σύνδρομο MEN-2 (Πολλαπλή Ενδοκρινική Νεοπλασία τύπου 2).

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι διάφορα φάρμακα (π.χ. βήτα-αναστολείς, αντικαταθλιπτικά) και καταστάσεις (π.χ. στρες, υπογλυκαιμία) μπορούν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα του ορμονικού ελέγχου, οδηγώντας σε ψευδώς θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα.

Γι’ αυτό, ο ενδοκρινολόγος σας είναι υπεύθυνος για την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και τη λήψη απόφασης για περαιτέρω διερεύνηση ή θεραπευτική αντιμετώπιση.

Ποια ερωτήματα πρέπει να διερευνηθούν πριν τον σχεδιασμό της θεραπείας;

Πριν τη θεραπεία ενός τυχαιώματος επινεφριδίου είναι κρίσιμο να απαντηθούν δύο βασικά ερωτήματα:

1. Είναι παραγωγικός όγκος;

Οι τρείς γνωστοί παραγωγικοί όγκοι των επινεφριδίων είναι το αδένωμα (που παράγει αλδοστερόνη), όγκοι που παράγουν κορτιζόλη και το φαιοχρωμοκύττωμα.

Άρα για να απαντηθεί η ερώτηση θα χρειαστεί ο ασθενής να υποβληθεί στα γνωστά ορμονικά τέστ που έχουν αναφερθεί στις προηγούμενες ενότητες (βλ. υπεραλδοστερονισμός, Cushing, φαιοχρωμοκύττωμα).

2. Είναι καρκίνος;

Οι δύο τύποι καρκίνου είναι οι μεταστάσεις από άλλα όργανα και ο πρωτοπαθής καρκίνος των επινεφριδίων. Οι ασθενείς οι οποίοι έχουν σοβαρή υποψία για μεταστατικό όγκο, πρέπει να υποβληθούν σε ενδελεχή έλεγχο που περιλαμβάνει κολονοσκόπηση, αξονική θώρακος και κοιλίας, εξέταση του δέρματος και μαστογραφία και ίσως και PET scan.

Το μέγεθος, η σύσταση, η αγγείωση, η ύπαρξη νέκρωσης και τα λοιπά χαρακτηριστικά του όγκου στην αξονική ή μαγνητική κοιλίας μπορεί να βοηθήσει στην εκτίμηση της πιθανότητας κακοήθειας ενός τυχαιώματος επινεφριδίου.

Το μέγεθος είναι ο καλύτερος δείκτης, όπου όταν ο όγκος είναι άνω των 6cm ο κίνδυνος ύπαρξης καρκίνου είναι 25%.

Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για το τυχαίωμα επινεφριδίου;

Παραγωγικά τυχαιώματα και κακοήθεις όγκοι πρέπει πάντα να αφαιρούνται, συνήθως λαπαροσκοπικά, εκτός εάν το μέγεθος ή η εντόπισή τους απαιτεί ανοικτή προσέγγιση.

Για τους μη παραγωγικούς όγκους, η απόφαση για θεραπεία βασίζεται κυρίως στο μέγεθος: όγκοι μικρότεροι από 4 cm, χωρίς ύποπτα χαρακτηριστικά, παρακολουθούνται συνήθως, ενώ όγκοι 4-6 cm μπορεί να χρειαστούν αφαίρεση, ειδικά αν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος κακοήθειας.

Η παρακολούθηση μικρών, μη παραγωγικών όγκων περιλαμβάνει ετήσιο ορμονικό έλεγχο για τα πρώτα 5 χρόνια και CT κοιλίας κάθε 6-12 μήνες, για να εντοπιστεί πιθανή αύξηση του μεγέθους.

Μελέτες δείχνουν ότι το 25% των τυχαιωμάτων αυξάνονται σε μέγεθος και έως 20% γίνονται λειτουργικά, με πιο συχνή ορμονική επιπλοκή το σύνδρομο Cushing.

Ο Γενικός Χειρουργός Δημήτριος Γιάλβαλης, με εξειδίκευση στη χειρουργική ενδοκρινών αδένων, εφαρμόζει τις πιο σύγχρονες χειρουργικές μεθόδους για την αντιμετώπιση προβλημάτων των ενδοκρινών αδένων. Γνωρίζοντας εν τω βάθει την παθολογία τους είναι ο πλέον κατάλληλος για την υπόδειξη της κατάλληλης θεραπείας. Επικοινωνήστε μαζί μας και κλείστε το ραντεβού σας.