Τι είναι το πεπτικό έλκος ή έλκος στομάχου;

Η λέξη έλκος από την αρχαιότητα, σημαίνει «πληγή», επομένως το πεπτικό έλκος, είναι ουσιαστικά μία ανοιχτή πληγή που βρίσκεται στην εσωτερική επιφάνεια (βλεννογόνο) του στομάχου σας. Αυτοί οι μικροτραυματισμοί, προκύπτουν όταν τα οξέα του στομάχου σας αλλοιώνουν το προστατευτικό στρώμα βλέννας του πεπτικού σας συστήματος. Το πεπτικό έλκος μπορεί να υπάρχει χωρίς συμπτώματα, ωστόσο συνήθως ο ασθενής αισθάνεται ενόχληση ή καυστικό πόνο.

Γενικά είναι σημαντικό να προσέχετε την καλή υγεία του πεπτικού σας και να μην αφήνετε χωρίς θεραπεία το γαστρικό έλκος, καθώς μπορεί στην πορεία να οδηγήσει έως και σε εσωτερική αιμορραγία.

Συνήθως ως πεπτικό έλκος, θεωρούμε αυτομάτως το έλκος στομάχου, ωστόσο δεν είναι μόνο αυτό. Συγκεκριμένα, το πεπτικό έλκος μπορεί να είναι δύο τύπων:

Γαστρικό έλκος: Είναι το κλασικό έλκος στο στομάχι, που προκύπτει όταν τα οξέα δημιουργούν τραυματισμούς στη βλεννογόνο του στομάχου επηρεάζοντας την πέψη.

Έλκος δωδεκαδάκτυλου: Εντοπίζεται στο επάνω άκρο του λεπτού εντέρου, ενός οργάνου που αφομοιώνει και απορροφά μεγάλο μέρος της τροφής που τρώτε. Το σημείο αυτό ονομάζεται δωδεκαδάκτυλος, εξ’ ου και η ονομασία του έλκους.

Έλκος στομάχου και έλκος δωδεκαδάκτυλου μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ωστόσο οι πιθανότητές σας αυξάνονται όσο μεγαλώνετε και εξαρτώνται σημαντικά από τη διατροφή και τις επιλογές που κάνετε στην καθημερινότητά σας.

Έλκος στομάχου: Αιτίες πρόκλησης

Καθώς τα στομαχικά οξέα είναι αυτά που δημιουργούν τις πληγές στο τοίχωμα του βλεννογόνου, καταλαβαίνουμε ότι οι όποιες διαταραχές στην ισορροπία έκκρισης του γαστρικού οξέος και των πεπτικών ενζύμων μπορούν να οδηγήσουν σε έλκος.

Οι διαταραχές στην ισορροπία των γαστρικών υγρών μπορεί να προκύψουν από:

• Λοίμωξηαπό Helicobacter pylori (Η. Pylori)
• Χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ΜΣΑΦ)

Λιγότερο συνήθεις αιτίες περιλαμβάνουν:

• Κατάχρηση αλκοόλ
• Όγκοι
• Σύνδρομο Zollinger-Ellison
• Ακτινοθεραπεία
• Βακτηριακές ή ιογενείς λοιμώξεις
• Άλλα φάρμακα όπως στεροειδή ή φάρμακα για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης
• Έντονο στρες
• Τραυματισμοί που ταράζουν τον οργανισμό όπως χειρουργική επέμβαση, τραύμα, τραυματισμό της κεφαλής, ηλεκτροπληξία ή εγκαύματα.

Έλκος στομάχου & Παράγοντες Κινδύνου

Πέρα από τις αιτίες που προκαλούν το έλκος στομάχου, υπάρχουν και ορισμένοι παράγοντες κινδύνου, οι οποίοι σχετίζονται με τις καθημερινές μας συνήθειες και το ιατρικό μας ιστορικό και αυξάνουν τις πιθανότητές σας να εμφανίσετε έλκος στομάχου.

Σε αυτές περιλαμβάνονται:

• Λοίμωξη με H. pylori
• Θεραπεία με μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη για μεγάλο χρονικό διάστημα και σε υψηλές δόσεις
• Προϋπάρχον πεπτικό έλκους
• Κάπνισμα
• Κατάχρηση αλκοόλ
• Κακή διατροφή

Συμπτώματα

Τα γαστρικά έλκη δεν προκαλούν πάντα συμπτώματα. Τα συμπτώματα μπορεί να έχουν περιοδικό χαρακτήρα και να εμφανιστούν ανά πάσα στιγμή. Χαρακτηριστική είναι η ύφεσή τους με την λήψη τροφής ή υγρών και η επιδείνωσή τους όταν το στομάχι είναι άδειο.

Στα συνηθέστερα συμπτώματα του πεπτικού έλκους έχουμε:

• Πόνο που σφίγγει ή οξύς και διαπεραστικός και μπορεί:

• να σας ξυπνήσει από τον ύπνο
• να αλλάξει όταν τρώτε
• να διαρκέσει για λίγα λεπτά ή αρκετές ώρες
• να δημιουργεί μια ασυνήθιστα έντονη αίσθηση πείνας
• να μειωθεί με τη λήψη αντιόξινων ουσιών

• Ναυτία
• Εμετός
• Απώλεια της όρεξης
• Φούσκωμα
• Ρέψιμο
• Απώλεια βάρους

Τα έλκη μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές και έντονο κοιλιακό πόνο.

Αιμορραγία, όπως αιματηρά ή μαύρα δύσοσμα κόπρανα, εμετό που μοιάζει με καφέ ή αίμα, αδυναμία, λιποθυμική τάση

Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις έχουμε την διάτρηση έλκους, δηλαδή μια τρύπα που γίνεται στο τοίχωμα του στομάχου, προκαλεί ξαφνικό έντονο πόνο και χρήζει επείγουσας χειρουργικής αντιμετώπισης.

Πώς γίνεται η διάγνωση

Εκτός από τα συμπτώματα, το ιστορικό και την κλινική εξέταση, άλλες παρακλινικές εξετάσεις, που θα χρειαστούν μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Δακτυλική εξέταση του ορθού
• Εξετάσεις αίματος, κοπράνων
• Ενδοσκόπηση
• Βιοψία

Έλκος στομάχου & Θεραπεία

Από την στιγμή που θα διαγνωσθείτε με έλκος στομάχου και ανάλογα τα αίτια που το προκάλεσαν και τις διατροφικές ή άλλες συνήθειες που έχετε, θα χρειαστεί να προσαρμόσετε την καθημερινότητά σας, προκειμένου να μειώσετε τη συχνότητα και την ένταση των συμπτωμάτων, αποτρέποντας μία μελλοντική και δυνητικά επικίνδυνη επιδείνωση που μπορεί να απαιτήσει άμεση χειρουργική επέμβαση.

Συντηρητική αγωγή:

Για ήπιες περιπτώσεις, το έλκος του στομάχου μπορεί να αντιμετωπιστεί με συντηρητική αγωγή και φαρμακευτικά σκευάσματα, ανάλογα τα αίτια που το προκάλεσαν. Έτσι μπορεί να χρειαστεί να λάβετε:

• Φαρμακευτική αγωγή
• Αντιβιοτικά εάν υπάρχει μόλυνση
• Αντιόξινα
• Αναστολείς της αντλίας πρωτονίων
• Αναστολείς Η-2

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

Εσείς και ο γιατρός σας θα συζητήσετε τις αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Διακοπή του καπνίσματος. Το κάπνισμα επιδεινώνει τα συμπτώματα και επιβραδύνει την επούλωση.
• Περιορισμό στην πρόσληψη αλκοόλ.
• Αποφυγή των ΜΣΑΦ (Μη-Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα), όσο είναι εφικτό, όπως ασπιρίνη και ιβουπροφαίνη.

Επεμβατικές τεχνικές:

Σε περιπτώσεις κατά τις οποίες το έλκος του στομάχου ή του δωδεκαδάκτυλου δεν μπορεί να θεραπευτεί με συντηρητική θεραπεία, ή αν έχετε συνεχώς έλκη που υποτροπιάζουν τότε απαιτείται επεμβατική θεραπεία είτε με ενδοσκόπηση είτε με χειρουργική επέμβαση. Επιπλέον, οι διαδικασίες αυτές απαιτούνται όταν έχετε

• Αιμορραγικό έλκος
• Διάτρηση
• Χρόνιο έλκος στον πυλωρό που φράσει την έξοδο του στομάχου προς το δωδεκαδάκτυλο και εμποδίζει την προώθηση του γαστρικού περιεχομένου.

Οι επεμβατικές τεχνικές μπορεί να είναι:

1. Θεραπεία με ενδοσκόπηση

Αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να σταματήσει η αιμορραγία. Ένα λεπτό μακρύ ενδοσκόπιο με κάμερα, εισάγεται από το στόμα, δια του οισοφάγου στο στόμαχο ή το έντερο.

Θερμότητα, ηλεκτρική ενέργεια, ένεση επινεφρίνης ή μια ουσία που ονομάζεται κόλλα ινώδους μπορεί στη συνέχεια να εφαρμοστεί στην περιοχή του έλκους που αιμορραγεί και να σταματήσει τη ροή του αίματος.

2. Χειρουργική επέμβαση

Η χειρουργική θεραπεία των γαστρικών ελκών, είναι στις μέρες μας σπάνια.
Η επιλογή της κατάλληλης επέμβασης εξαρτάται από παράγοντες όπως:

• Αιμοδυναμική αστάθεια
• Απειλητικές για τη ζωή συνυπάρχουσες παθήσεις
• Διάτρηση ή αιμορραγία
• Διάρκεια των συμπτωμάτων
• Το ιστορικό του ασθενούς με χρόνιες πεπτικό έλκος

Διαχωρίζονται λοιπόν σε επείγουσες και προγραμματισμένες οριστικές επεμβάσεις.

Οι προγραμματισμένες δεν χρειάζεται να γίνουν άμεσα και δεν διατρέχει κίνδυνο η υγεία του ασθενούς, ενώ ως στόχο έχουν να μειώσουν την παραγωγή γαστρικού οξέος καθώς και την συσταλτικότητα του στομάχου.

Οι επείγουσες επεμβάσεις από την άλλη απαιτούν άμεση αντιμετώπιση της κατάστασης, προκειμένου να αποτρέψουν την επιδείνωσή της και σε αυτές περιλαμβάνονται:

• Συρραφή έλκους με επικάλυψη επιπλόου (Grahampatch)
• Απολίνωση αιμορραγούντος αγγείου (συνήθως της Γαστροεπιπλοϊκής αρτηρίας ή μικρότερου κλάδου της)
• Προγραμματισμένες / Οριστικές επεμβάσεις
• ΣτελεχιαίαΒαγοτομή και Πυλωροπλαστική
• Βαγοτομή και Αντρεκτομή και αναστόμωση με το Δωδεκαδάκτυλο (Billroth I) ή με την Νήστιδα (Billroth II)
• ΥπερεκλεκτικήΒαγοτομή

Πρέπει να σημειωθεί σε σχέση με την παραπάνω κατηγοριοποίηση των επεμβάσεων, ότι όταν ένα έλκος έχει οδηγηθεί σε διάτρηση και ο ασθενής παρουσιάζει αιμοδυναμική αστάθεια και εκτεταμένη ενδοκοιλιακή μόλυνση, τότε η ασφαλέστερη επέμβαση είναι η απλή συρραφή.

Σε κάποιες μόνο περιπτώσεις όπου η μόλυνση στην άνω κοιλία είναι περιορισμένη και ο ασθενής σταθερός, μπορούμε να πραγματοποιήσουμε κάποια από τις επεμβάσεις της δεύτερης κατηγορίας.

Στις προγραμματισμένες επεμβάσεις, το έλκος θα πρέπει να αφαιρείται πλήρως και να αποστέλλεται για βιοψία, ώστε να αποκλειστεί κακοήθεια. Στην περίπτωση του καλοήθους έλκους, επιλέγεται η περιφερική γαστρεκτομή (Billroth I ή Billroth II).

Να επισημάνουμε επίσης ότι προοπτικές, τυχαιοποιημένες μελέτες, μετά-αναλύσεις και αναδρομικές μελέτες, που συνέκριναν τη λαπαροσκοπική χειρουργική με την ανοικτή επέμβαση για διάτρηση έλκους, διαπίστωσαν ότι οι δύο ομάδες ήταν συγκρίσιμες από άποψη χρόνου λειτουργίας και ποσοστού επιπλοκών, αλλά ότι η λαπαροσκοπική ομάδα είχε σημαντικά μικρότερη διαμονή στο νοσοκομείο, λιγότερο μετεγχειρητικό πόνο και μειωμένη θνησιμότητα.

Επιπλοκές

Αν και η επέμβαση για την αντιμετώπιση του έλκους στομάχου ή δωδεκαδάκτυλου θεωρείται επέμβαση ρουτίνας, όπως κάθε άλλη ανοιχτή επέμβαση μπορεί να παρουσιάσει ορισμένες επιπλοκές. Αυτές μπορεί να είναι:

• Πνευμονία (30%)
• Φλεγμονή του τραύματος
• Ενδοκοιλιακό απόστημα (15%)
• Καρδιακά προβλήματα (ειδικά σε άτομα ηλικίας κάτω των 70 ετών)
• Διάρροια (30% μετά την Βαγοτομή)
• Σύνδρομο Dumping (10% μετά από βαγοτομή και αντρεκτομή), δηλ. παλινδρόμηση του περιεχομένου του εντέρου στο στομάχι και λίμναση.

Τι πρέπει να κάνω μετά τη θεραπεία για το έλκος στομάχου

Μετά την διαδικασία αντιμετώπισης του έλκους στομάχου ή δωδεκαδάκτυλου, θα πρέπει να ακολουθείτε τις οδηγίες του γιατρού σας, σε θέματα διατροφής, καθημερινών συνηθειών ή προσοχής κατά την ανάρρωση.

Γενικά καλό είναι αν έχετε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση να αποφύγετε να κουράζεστε και να σηκώνετε μεγάλα βάρη, ενώ προτείνεται να κόψετε εντελώς το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ και να ακολουθείτε ειδική δίαιτα για την ομαλή λειτουργία του στομάχου κατά την επούλωσή του.

Πρόληψη

Παρόλο που οι παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση έλκους στομάχου αυξάνονται καθώς μεγαλώνουμε, είναι σημαντικό να θέσουμε κάποιους κανόνες στην καθημερινότητά μας, προκειμένου να μειώσουμε τις πιθανότητες στο ελάχιστο. Μερικές από τις συνήθειες που πρέπει να αρχίζουμε να υιοθετούμε για να προστατευθούμε από το H. Pylori είναι:

• Πλύνετε τα χέρια σας μετά τη χρήση του μπάνιου και πριν φάτε ή προετοιμάσετε το φαγητό.
• Πίνετε νερό από ασφαλή πηγή.
• Μην καπνίζετε. Το κάπνισμα αυξάνει τις πιθανότητες εμφάνισης έλκους.

Αποφύγετε τα Μη-Στεροειδή Αντιφλεγμονώδη Φάρμακα (ΜΣΑΦ)

• Χρησιμοποιείτε άλλα φάρμακα όταν είναι δυνατόν για τη διαχείριση του πόνου.
• Πάρτε τη χαμηλότερη δυνατή δόση.
• Μην παίρνετε φάρμακα περισσότερο από όσο χρειάζεται.
• Μην πίνετε αλκοόλ κατά τη λήψη των φαρμάκων.
• Ζητήστε από το γιατρό σας φάρμακα που είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσουν έλκη ή εφόσον αυτό δεν είναι εφικτό, προστατεύσετε το στομάχι σας με άλλα κατάλληλα φάρμακα που θα σας συστήσει.

Διαχειριστείτε το άγχος – Κοιμηθείτε καλά

Το άγχος μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα ενός πεπτικού έλκους. Μάθετε τι σας προκαλεί άγχος και δείτε πώς μπορείτε να το αντιμετωπίσετε καλύτερα. Επιπλέον, ο επαρκής ύπνος μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση του στρες και να ενισχύσει το ανοσοποιητικό σας σύστημα.

Πεπτικό έλκος και διατροφή

Καθώς το έλκος του στομάχου συνδέεται με τη διατροφή, είναι σημαντικό να κάνετε ορισμένες προσαρμογές και σε αυτό τον τομέα της ζωής σας και βάλτε στη ζωή σας τα προβιοτικά.

Στο πεπτικό σας ζουν υπό φυσιολογικές συνθήκες εκατομμύρια βακτήρια. Μερικά, όπως το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, αν αυξηθούν σε αριθμό σημαντικά μπορεί να σας αρρωστήσουν. Υπάρχουν και άλλα όμως, τα οποία είναι καλά για εσάς επειδή σας προστατεύουν από τα επιβλαβή βακτήρια και φροντίζουν για την καλή υγεία του πεπτικού σας. Αυτά τα βοηθητικά βακτήρια ονομάζονται προβιοτικά και μπορούν να παίξουν το ρόλο τους στην πρόληψη και αντιμετώπιση του έλκους στομάχου αν τα βάλετε στην διατροφή σας.

Συγκεκριμένα μία δίαιτα πλούσια σε προβιοτικά μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά επωφελής στην καλή υγεία του πεπτικού αλλά και του εντέρου σας, συμβάλλοντας σημαντικά στην ανακούφιση από το έλκος.

Ζωντανές καλλιέργειες προβιοτικών θα βρείτε σε πολλά γαλακτοκομικά προϊόντα όπως:

• Γιαούρτι
• Κεφίρ
• παλαιωμένα τυριά

Άλλα τρόφιμα που περιέχουν προβιοτικά και προτείνεται να εντάξετε στην διατροφή σας είναι:

• Ξινολάχανο
• Κίμτσι
• Μίσο
• Τέμπε

Επικοινωνήστε με τον γενικό χειρουργό Δρ. Δημήτρη Γιάλβαλη, αν αντιμετωπίζετε προβλήματα με έλκος στομάχου. Ενημερωθείτε έγκυρα για την ενδεδειγμένη θεραπεία, ανακουφίστε τα συμπτώματα και βελτιώστε άμεσα την καθημερινότητά σας.

Εξαιρετική δουλειά με τη μέγιστη δυνατή προσοχή, σχολαστικότητα, επαγγελματισμό και ευγένεια. Ευχαριστώ πολύ για όλα.

Φωτιος Καμίνης

περισσότερες μαρτυρίες ασθενών μας

Μοιραστείτε την εμπειρία σας…