Γενική Χειρουργική
Καρκίνος Παγκρέατος
Το πάγκρεας βρίσκεται πίσω από το στομάχι και παράγει χυμούς (ένζυμα) που βοηθούν τον οργανισμό να αφομοιώσει την τροφή. Παράγει επίσης ινσουλίνη και γλουκαγόνη που βοηθούν στον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα. Ο καρκίνος του παγκρέατος συμβαίνει όταν τα κύτταρα που δεν είναι φυσιολογικά αναπτύσσονται με ανεξέλεγκτο τρόπο. Tα κύτταρα αυτά αρχίζουν να σχηματίζουν όγκους ή μάζες στο πάγκρεας, ενώ επίσης μπορεί να εξαπλωθεί και σε άλλα μέρη του σώματος. Οι όγκοι μπορεί να επηρεάσουν τις λειτουργίες του παγκρέατος και να προκαλέσουν πόνο και άλλα συμπτώματα.
Καρκίνος παγκρέατος: Αίτια
Η ακριβής αιτία του καρκίνου του παγκρέατος είναι άγνωστη.
Είναι πιο συχνός σε άτομα που:
- Έχουν στην διατροφή τους λιπαρές τροφές, αντί για φρούτα και λαχανικά
- Έχουν μακροχρόνια έκθεση σε ορισμένες χημικές ουσίες
Οι πιο σημαντικοί παράγοντες κινδύνου εμφάνισης της νόσου είναι:
Α. Ατομικοί παράγοντες
Ηλικία: Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος αυξάνεται μετά την ηλικία των 50. Οι περισσότεροι ασθενείς είναι μεταξύ 60 και 80 ετών τη στιγμή της διάγνωσης.
Εθνικότητα: Υπάρχει υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος στους Εβραίους Ασκενάζι, πιθανώς λόγω κοινών γενετικών μεταλλάξεων που υπάρχουν σε τουλάχιστον 1% των ατόμων αυτής της καταγωγής. Οι Αφροαμερικανοί είναι επίσης πιο πιθανό να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος από τους Ασιάτες, τους Ισπανόφωνους και τους Καυκάσιους. Οι λόγοι αυτής της διαφοράς δεν είναι γνωστοί. Όμως, μπορεί να σχετίζονται με διαφορές σε άλλους παράγοντες κινδύνου και συνήθειες, όπως η διατροφή και η συχνότητα καπνίσματος τσιγάρων.
Β. Περιβαλλοντικοί παράγοντες
Κάπνισμα τσιγάρων: Περίπου το 30% των περιπτώσεων καρκίνου του παγκρέατος πιστεύεται ότι είναι άμεσο αποτέλεσμα του καπνίσματος. Ταυτόχρονα αυτοί που καπνίζουν έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος σε σχέση με εκείνους που δεν καπνίζουν.
Γ. Νοσογόνοι παράγοντες
Χρόνια παγκρεατίτιδα: Τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με χρόνια παγκρεατίτιδα έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος.
Διαβήτης: Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι δύο φορές πιο πιθανό να εμφανιστεί σε άτομα με διαβήτη. Ωστόσο, η σχέση μεταξύ διαβήτη και καρκίνου του παγκρέατος δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητή. Επίσης, είναι αρκετά σύνηθες σε άτομα να αναπτύξουν διαβήτη πριν ανιχνευθεί ο καρκίνος του παγκρέατος και μπορεί αυτό να αποτελεί πρώιμο σύμπτωμα του καρκίνου.
Βάρος: Ένα άτομο με Δείκτη Μάζας Σώματος πάνω από 25 θεωρείται υπέρβαρο και αυτό μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παγκρέατος.
Δ. Κληρονομικοί Παράγοντες
Κληρονομικότητα: Έως και 15% του καρκίνου του παγκρέατος σχετίζεται με οικογενειακό ιστορικό της νόσου. Ο κίνδυνος ανάπτυξης αυξάνεται κατά 2-3 φορές εάν η μητέρα, ο πατέρας, ο αδερφός ή το παιδί ενός ατόμου είχαν καρκίνο στο πάγκρεας. Ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται, εάν επηρεάζεται μεγαλύτερος αριθμός μελών της οικογένειας. Υπάρχουν αρκετές κληρονομικές γονιδιακές μεταλλάξεις που έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος, συμπεριλαμβανομένων των γονιδίων που ευθύνονται για τον καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών και το μελάνωμα.
Τύποι παγκρεατικού καρκίνου
Υπάρχουν διάφοροι τύποι καρκίνου του παγκρέατος. Ο τύπος εξαρτάται από το κύτταρο στο οποίο αναπτύσσεται ο καρκίνος και μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιοδήποτε μέρος του οργάνου. Αυτοί είναι:
Αδενοκαρκίνωμα: ο πιο κοινός τύπος καρκίνου του παγκρέατος (95%) και προέρχεται από τα εξωκρινή κύτταρα (που αποτελούν την πλειοψηφία του παγκρέατος) που επενδύουν τον παγκρεατικό πόρο.
Άλλες σπάνιες μορφές εξωκρινών όγκων περιλαμβάνουν το επιθηλιακό καρκίνωμα, το αδενοπλακώδες καρκίνωμα, το βλεννώδες κυσταδενοκαρκίνωμα και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα.
Άλλοι πιο σπάνιοι τύποι που προέρχονται από τα ενδοκρινικά κύτταρα (5%) περιλαμβάνουν το γλουκαγόνωμα, το ινσουλίνωμα, το VIPομα και το σωματοστατίνωμα.
Ξεχωριστή κατηγορία αποτελεί το Ενδοπορικό θηλώδες βλεννώδες νεόπλασμα του παγκρέατος (IPMN).
Καρκίνος παγκρέατος: Ποια είναι τα συμπτώματά του;
Ο καρκίνος του παγκρέατος συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα στην αρχή. Είναι αθόρυβος και ανώδυνος. Τα συμπτώματα συνήθως δεν αρχίζουν μέχρι να εξαπλωθεί ο καρκίνος. Μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Πόνο στο πάνω μέρος της κοιλιάς ή στην πλάτη
- Ίκτερο: διακρίνεται από το κιτρίνισμα του δέρματος και του λευκού των ματιών και συνήθως συμβαίνει όταν ο αναπτυσσόμενος όγκος αποφράσσει τον χοληδόχο πόρο.
- Αδικαιολόγητη απώλεια βάρους
- Διάρροια
- Ασκίτη
- Απώλεια όρεξης και δυσανεξία στην κατανάλωση κρέατος
- Ξαφνική εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη σε άτομα με φυσιολογικό βάρος σώματος
- Εύκολη κόπωση
Φυσικά, υπάρχουν και άλλες καταστάσεις που προκαλούν αυτά τα συμπτώματα. Επομένως, δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι έχετε καρκίνο, όμως είναι σημαντικό να μιλήσετε με το γιατρό σας, εάν έχετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα.
Καρκίνος παγκρέατος & Διάγνωση
Ιστορικό και Φυσική εξέταση
Το πρώτο βήμα για τη διάγνωση του καρκίνου του παγκρέατος είναι μια σειρά από ερωτήσεις προς τον ασθενή που μπορεί να αφορούν:
- Τη θέση, σοβαρότητα και διάρκεια του πόνου
- Οποιαδήποτε ακούσια απώλεια βάρους
- Τυχόν συμπτώματα εύκολης κόπωσης
- Το χρώμα των ούρων και των κοπράνων
- Το κληρονομικό ιστορικό
Η φυσική εξέταση θα περιλαμβάνει:
- Ψηλάφηση της κοιλίας για τυχόν μάζες ή υγρά στις περιοχές κοντά στο πάγκρεας, το στομάχι και το ήπαρ
- Επισκόπηση του δέρματος και των ματιών για σημάδια ικτέρου
- Ψηλάφηση για τυχόν διογκωμένους λεμφαδένες πάνω από την κλείδα και άλλες θέσεις στο σώμα
Εργαστηριακές εξετάσεις
Επί του παρόντος, δεν υπάρχει κανένα απλό εργαστηριακό τεστ που να οδηγεί με βεβαιότητα στην διάγνωση του πρώιμου καρκίνου του παγκρέατος. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες εξετάσεις αίματος που μπορούν να βοηθήσουν τον κλινικό ιατρό:
Έλεγχος ηπατικής λειτουργίας: στην περίπτωση που υπάρχει όγκος που αποφράσσει τον χοληδόχο πόρο, τα επίπεδα χολερυθρίνης στο αίμα σας μπορεί να αυξηθούν. Το φυσιολογικό εύρος των επιπέδων χολερυθρίνης είναι μεταξύ 0,3 και 1,3 mg/dL.
CA 19-9: Το CA 19-9 είναι ένας καρκινικός δείκτης που συνήθως σχετίζεται με τον καρκίνο του παγκρέατος. Το φυσιολογικό εύρος του CA 19-9 είναι μεταξύ 0 και 37 U/mL, αλλά τα άτομα με καρκίνο του παγκρέατος συχνά έχουν υψηλότερα επίπεδα. Δεν θα προκαλέσει κάθε καρκίνος του παγκρέατος αυξημένα επίπεδα CA 19-9 και ορισμένες μη καρκινικές καταστάσεις (όπως η παγκρεατίτιδα και ο ίκτερος) μπορεί να προκαλέσουν υψηλά επίπεδα CA 19-9. Αυτό σημαίνει ότι μια διάγνωση δεν μπορεί να βασίζεται μόνο στο CA 19-9.
Επιπλέον, το CA 19-9 μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την μετεγχειρητική παρακολούθηση ασθενών με καρκίνο παγκρέατος. Συγκρίνοντας τα επίπεδα CA 19-9 πριν από τη χειρουργική επέμβαση ή πριν από την έναρξη ενός κύκλου χημειοθεραπείας, με τα επόμενα εφόσον μειωθούν, αυτό συνήθως δείχνει ότι η θεραπεία λειτουργεί. Εάν τα επίπεδά σας αυξηθούν, αυτό μπορεί να σημαίνει επανεμφάνιση του καρκίνου ή ότι δεν ανταποκρίνεται πλέον στο τρέχον θεραπευτικό πλάνο.
Καρκινοεμβρυϊκό Αντιγόνο (CEA): Το CEA είναι ένας άλλος καρκινικός δείκτης που σχετίζεται με τον καρκίνο του παγκρέατος. Η κανονική ποσότητα CEA στους μη καπνιστές είναι μικρότερη από 2,5 ng/mL και στους καπνιστές μικρότερη από 5,0 ng/mL.
Το CEA επίσης χρησιμοποιείται καλύτερα για την παρακολούθηση της προόδου και της ανταπόκρισης στη θεραπεία, παρά για τη δημιουργία διάγνωσης. Λάβετε υπόψη ότι η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσουν προσωρινή αύξηση των επιπέδων του CEA, λόγω της αυξημένης απελευθέρωσης CEA από κύτταρα όγκου που καταστρέφονται.
Απεικονιστικές εξετάσεις
Μπορεί να χρησιμοποιηθούν όλες ή κάποιες από τις κάτωθι:
Αξονική τομογραφία, MRI, MRCP, PET Scan
Άλλες περισσότερο επεμβατικές είναι:
Ενδοσκοπικός υπέρηχος (EUS) ή Ενδοσκοπική Ανάδρομη Χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP)
Βιοψία
Η απευθείας εξέταση ενός κομματιού όγκου στο μικροσκόπιο επιτρέπει την πιο ακριβή διάγνωση του καρκίνου. Για να γίνει αυτό, πραγματοποιείται βιοψία με τους κάτωθι τρόπους:
Αναρρόφηση με λεπτή βελόνα (FNA): Υπάρχουν δύο τρόποι, είτε μέσω του δέρματος (διαδερμικά) είτε με ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS).
Βιοψία με βούρτσα: μια μικρή βούρτσα εισάγεται μέσω του ενδοσκοπίου κατά τη διάρκεια της ERCP απευθείας από τον χοληδόχο πόρο ή τον παγκρεατικό πόρο. Τα κύτταρα του όγκου τρίβονται και κολλάνε στη βούρτσα και μπορούν μετά να σταλούν για κυτταρολογική εξέταση.
Λαπαροσκόπηση: με την γνωστή διαδικασία της λαπαροσκόπησης με χρήση κάμερας γίνεται απευθείας βιοψία του ύποπτου όγκου του παγκρέατος ή και των γύρω οργάνων η λεμφαδένων.
Καρκίνος παγκρέατος & Χειρουργική σταδιοποίηση
Μόλις διαγνωστεί ο καρκίνος του παγκρέατος, είναι σημαντικό να προσδιοριστεί το σωστό κλινικό στάδιο της νόσου αναφορικά με το εάν και πόσο έχει εξαπλωθεί ο καρκίνος στο πάγκρεας και σε όλο το σώμα.
Σε αρκετές περιπτώσεις όμως, σε συνεργασία με την υπόλοιπη ομάδα ιατρών (ογκολόγο, παθολογοανατόμο, ακτινολόγο), χρειάζεται να γίνει και η χειρουργική εκτίμηση από έμπειρο χειρουργό. Η χειρουργική σταδιοποίηση έχει τις εξής κατηγορίες:
Χειρουργήσιμος: Αυτός ο τύπος καρκίνου μπορεί να αφαιρεθεί χειρουργικά.
Οριακά εξαιρέσιμος: Αυτός ο τύπος καρκίνου αγγίζει ή περιβάλλει τις κοντινές φλέβες. Μετά από χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία, αυτοί οι όγκοι μπορούν συχνά να αφαιρεθούν με ανακατασκευή των αγγείων. Τέτοιοι όγκοι δεν έχουν εξαπλωθεί σε μακρινά μέρη του σώματος.
Τοπικά προχωρημένος: Αυτός ο τύπος καρκίνου δεν μπορεί να αφαιρεθεί χειρουργικά με τις συνήθεις τεχνικές, επειδή έχει εισβάλει σε κοντινά αιμοφόρα αγγεία. Μετά από χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία, ίσως μπορούν μερικές φορές να αφαιρεθούν με ανακατασκευή των αγγείων. Οι τοπικά προχωρημένοι όγκοι δεν έχουν εξαπλωθεί σε μακρινά μέρη του σώματος.
Μεταστατικός: Αυτός ο τύπος καρκίνου δεν μπορεί να αφαιρεθεί χειρουργικά, επειδή ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος. Δυστυχώς, σχεδόν οι μισές από όλες τις περιπτώσεις καρκίνου του παγκρέατος ανιχνεύονται σε αυτό το στάδιο.
Καρκίνος παγκρέατος: Θεραπευτική προσέγγιση και πλάνο
Το σχέδιο θεραπείας ενός ασθενούς εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, καθώς και από τη γενική υγεία του ασθενούς και πρόσθετους παράγοντες. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι ο καρκίνος κάθε ατόμου είναι ελαφρώς διαφορετικός και η επιλογή του καλύτερου θεραπευτικού πλάνου θα εξαρτηθεί από τα ειδικά χαρακτηριστικά του καρκίνου.
Οι επιλογές για τη θεραπεία του καρκίνου του παγκρέατος περιλαμβάνουν:
- χειρουργική επέμβαση
- χημειοθεραπεία
- ακτινοθεραπεία
- παρηγορητική φροντίδα
Χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική επέμβαση παίζει σημαντικό ρόλο, διότι μέχρι και σήμερα στιγμή είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία που διατίθεται.
Στόχοι της επεμβατικής θεραπείας είναι είτε η πλήρης αφαίρεση του όγκου σε μια προσπάθεια θεραπείας της νόσου, είτε για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την πρόληψη περαιτέρω προβλημάτων χωρίς να στοχεύουν σε ίαση.
Οι τύποι χειρουργικής επέμβασης περιλαμβάνουν:
Λαπαροσκόπηση: πρόκειται για μια μικρή επέμβαση που γίνεται κάποιες φορές για να ελεγχθεί, εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί. Μπορεί να καθορίσει εάν μια μεγαλύτερη επέμβαση θα ωφελήσει.
Επέμβαση Whipple: πρόκειται για μια πολύπλοκη και απαιτητική επέμβαση για όγκους που βρίσκονται στο 1ο τμήμα του παγκρέατος (που λέγεται κεφαλή και βρίσκεται κοντά στο δωδεκαδάκτυλο). Περιλαμβάνει την αφαίρεση αυτού του τμήματος του παγκρέατος, καθώς και του χοληδόχου πόρου, της χοληδόχου κύστης και μικρών τμημάτων του στομάχου και του εντέρου.
Περιφερική παγκρεατεκτομή: αυτή η επέμβαση περιλαμβάνει την αφαίρεση των τμημάτων «ουράς» και «σώματος» του παγκρέατος.
Κεντρική παγκρεατεκτομή: αυτή η επέμβαση περιλαμβάνει την αφαίρεση του «σώματος» του παγκρέατος, αφήνοντας το «κεφάλι» και την «ουρά» στη θέση τους.
Ολική παγκρεατεκτομή: αυτή η επέμβαση περιλαμβάνει την αφαίρεση ολόκληρου του παγκρέατος.
Χημειοθεραπεία
Ενώ η χειρουργική επέμβαση είναι η μόνη θεραπεία που μπορεί να θεραπεύσει τον καρκίνο του παγκρέατος, πολλοί ασθενείς είναι αρχικά ανεγχείρητοι. Αυτό συμβαίνει επειδή ο καρκίνος τους έχει εισβάλει στα αιμοφόρα αγγεία. Η απόφαση για χρήση χημειοθεραπείας πριν από τη χειρουργική επέμβαση είναι πολύπλοκη και κάθε ασθενής συζητείται σε μια διεπιστημονική συνάντηση από χειρουργούς, ιατρούς ογκολόγους, ακτινοθεραπευτές, ακτινολόγους, γαστρεντερολόγους και άλλους.
Τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του αδενοκαρκινώματος του παγκρέατος είναι η γεμσιταβίνη , η nab-πακλιταξέλη, η οξαλιπλατίνη, η ιρινοτεκάνη, η ντοσεταξέλη, η cis-πλατίνα και η 5-φθοροουρακίλη ή καπεσιταβίνη. Αυτά τα φάρμακα μερικές φορές χρησιμοποιούνται μόνα τους ή σε συνδυασμό.
Ακτινοθεραπεία
Η ακτινοθεραπεία, είναι μια τεχνική που χρησιμοποιεί ακτίνες Χ υψηλής συχνότητας για τη συρρίκνωση ή την επιβράδυνση της ανάπτυξης καρκινικών όγκων, επιβραδύνοντας την τοπική τους εξάπλωση. Χρησιμοποιείται μερικές φορές πριν από τη χειρουργική επέμβαση, μετά την επέμβαση ή και τα δύο. Η ακτινοθεραπεία συνήθως χορηγείται, χωρίς να χρειάζεται νοσηλεία, σε νοσοκομείο ή κλινική και χορηγείται 5 συνεχείς ημέρες την εβδομάδα για 2 έως 5 εβδομάδες.
Η χημειοακτινοβολία είναι μια διαδικασία κατά την οποία η ακτινοθεραπεία συνδυάζεται με χημειοθεραπεία.
Οι παρενέργειες της ακτινοθεραπείας που σχετίζονται με την ακτινοθεραπεία στην κοιλιακή χώρα περιλαμβάνουν ναυτία, έμετο και διάρροια. Αυτές οι ανεπιθύμητες ενέργειες μπορεί να εμφανιστούν λίγες ημέρες ή εβδομάδες μετά την έναρξη των θεραπειών ακτινοβολίας και να συνεχιστούν για αρκετές εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση των θεραπειών. Οι παρενέργειες συνήθως υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου μετά την ολοκλήρωση των θεραπειών.
Καρκίνος παγκρέατος & Πρόγνωση
Μερικά από τα πιο πρόσφατα στατιστικά στοιχεία σχετικά με τα ποσοστά επιβίωσης του καρκίνου του παγκρέατος:
Το συνολικό ποσοστό πενταετούς επιβίωσης για τον καρκίνο του παγκρέατος είναι 7,2%
Εξετάζοντας μόνο τους καρκίνους του παγκρέατος που δεν έχουν εξαπλωθεί πέρα από το πάγκρεας ,το ποσοστό επιβίωσης είναι 27,1%.
Για τους καρκίνους που έχουν εξαπλωθεί, αλλά μόνο σε κοντινές περιοχές , το ποσοστό επιβίωσης είναι 10,7%.
Για τους μεταστατικούς καρκίνους , το ποσοστό επιβίωσης είναι 2,4%.
Ο Γενικός Χειρουργός Δημήτριος Γιάλβαλης έχει συμμετάσχει σε μια σειρά από ογκολογικά συμβούλια και έχει πραγματοποιήσει επιτυχώς πολλές χειρουργικές επεμβάσεις αντιμετώπισης του παγκρεατικού καρκίνου. Επικοινωνήστε μαζί μας για περισσότερες πληροφορίες για τον καρκίνο στο πάγκρεας και κλείστε το ραντεβού σας για μια ενδελεχή κλινική εξέταση.