Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;

Τι είναι το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού;

Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Helicobacter pylori) είναι ένα Gram-αρνητικό, ελικοειδές, μικροαερόφιλο βακτήριο. Αποικίζει τον βλεννογόνο του στομάχου και έχει την ικανότητα να επιβιώνει στο ιδιαίτερα όξινο γαστρικό περιβάλλον μέσω της παραγωγής του ενζύμου ουρεάση, που εξουδετερώνει το γαστρικό οξύ.

Η παρουσία του συνδέεται με χρόνια γαστρίτιδα, πεπτικά έλκη και, σε μακροχρόνια λοίμωξη, με γαστρικό αδενοκαρκίνωμα και λέμφωμα MALT. Ανακαλύφθηκε το 1982 από τους Barry Marshall και Robin Warren, γεγονός που άλλαξε ριζικά την κατανόηση και τη θεραπευτική προσέγγιση των γαστρικών παθήσεων, καθιερώνοντάς το ως τον πιο διαδεδομένο παθογόνο μικροοργανισμό του γαστρεντερικού συστήματος.

Επιδημιολογία

Η επιδημιολογία του ελικοβακτηριδίου του πυλωρούαποκαλύπτει τη διευρυμένη παγκόσμια εξάπλωση της λοίμωξης. Υπολογίζεται ότι περισσότερο από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού φέρει το βακτήριο.

Σε κάποιες χώρες, τα ποσοστά λοίμωξης μπορεί να υπερβαίνουν το 70–80%, λόγω ανεπαρκών συνθηκών υγιεινής, περιορισμένης πρόσβασης σε καθαρό νερό και στενότερης διαβίωσης μεταξύ των μελών μιας οικογένειας.

 Αντίθετα, σε ανεπτυγμένες χώρες, η επικράτηση του είναι σαφώς χαμηλότερη, γεγονός που αποδίδεται:

• στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης.
• στην εκπαίδευση στον τομέα της δημόσιας υγείας.
• στην άμεση πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη.

Πώς πραγματοποιείται η μετάδοση του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού;

Η μετάδοση του ελικοβακτηρίδιου του πυλωρού πραγματοποιείται κυρίως μέσω στοματικής επαφής ή έκθεσης σε μολυσμένο νερό και τρόφιμα.

Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Υποβαθμισμένες συνθήκες διαβίωσης, που ευνοούν τη μετάδοση εντός της οικογένειας.
• Ανεπαρκείς υγειονομικές υποδομές, όπως έλλειψη καθαρού πόσιμου νερού και αποτελεσματικής αποχέτευσης.
• Κακή υγιεινή των χεριών και κακές πρακτικές καθαριότητας κατά την προετοιμασία τροφών.
• Ενδοοικογενειακή μετάδοση μέσω στενής επαφής ή κοινής χρήσης μαχαιροπίρουνων και ποτηριών.
• Μόλυνση σε νεαρή ηλικία, καθώς η παιδική ηλικία αποτελεί την πιο ευάλωτη περίοδο για την απόκτηση της λοίμωξης.

Συνολικά, η εξάπλωσή του επηρεάζεται από κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Το γεγονός αυτό καθιστά τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής και τη σωστή ενημέρωση του πληθυσμού κρίσιμες για την πρόληψη της μετάδοσης.

Ποιες είναι οι κλινικές εκδηλώσεις;

Η λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού μπορεί να παραμένει ασυμπτωματική για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, σε αρκετούς ασθενείς εκδηλώνονται συμπτώματα, τα οποία ποικίλλουν ως προς την ένταση και τη διάρκεια.

Τα συνηθέστερα κλινικά ευρήματα περιλαμβάνουν:

• Άλγος ή αίσθημα καύσου στο επιγάστριο
• Δυσφορία μετά τα γεύματα
• Πρώιμο κορεσμό (αίσθημα πληρότητας μετά από μικρή ποσότητα τροφής)
• Ναυτία
• Έμετο
• Φούσκωμα (τυμπανισμό)
• Δυσπεψία ή μειωμένη όρεξη
• Δυσάρεστη γεύση ή αναπνοή
• Συχνές ερυγές (ρεψίματα)
• Αίσθημα κόπωσης

Η παρουσία ή απουσία συμπτωμάτων δεν σχετίζεται πάντα με τη βαρύτητα της λοίμωξης. Εκτιμάται ότι ο συνδυασμός γενετικών και ανοσολογικών παραγόντων του ξενιστή καθορίζει την κλινική έκφραση της λοίμωξης. Έτσι, ενώ ορισμένοι ασθενείς αναπτύσσουν χρόνια γαστρίτιδα ή πεπτικό έλκος, άλλοι παραμένουν ασυμπτωματικοί φορείς του βακτηρίου.

Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση της λοίμωξης;

Η διάγνωση της λοίμωξης βασίζεται σε ένα σύνολο εργαστηριακών και κλινικών μεθόδων. Οι μέθοδοι αυτοί αποσκοπούν είτε στην άμεση ανίχνευση του βακτηρίου είτε στην τεκμηρίωση της ανοσολογικής απόκρισης του οργανισμού. Οι διαγνωστικές τεχνικές διακρίνονται σε επεμβατικές και μη επεμβατικές.

Στις επεμβατικές μεθόδους περιλαμβάνεται η ιστολογική εξέταση βιοψιών που λαμβάνονται κατά τη γαστροσκόπηση. Μέσω της γαστροσκόπησης είναι δυνατή η οπτική αναγνώριση του βακτηρίου και η εκτίμηση του βαθμού φλεγμονής του γαστρικού βλεννογόνου. Συχνά συνδυάζεται με το τεστ ουρεάσης, παρέχοντας ταχεία και αξιόπιστη διάγνωση κατά τη διάρκεια της ενδοσκόπησης.

Οι μη επεμβατικές μέθοδοι περιλαμβάνουν εξετάσεις αίματος, αναπνοής και κοπράνων. Η ανίχνευση αντισωμάτων στον ορό μπορεί να υποδεικνύει τρέχουσα ή παρελθούσα λοίμωξη, χωρίς όμως να διαφοροποιεί μεταξύ ενεργού και ανενεργής νόσου. Η δοκιμασία αναπνοής ουρίας θεωρείται μία από τις πλέον αξιόπιστες μη επεμβατικές εξετάσεις, καθώς βασίζεται στη διάσπαση της χορηγούμενης ουρίας από την ουρεάση του βακτηρίου, με αποτέλεσμα την ανίχνευση διοξειδίου του άνθρακα στην εκπνοή.

Εξίσου χρήσιμη είναι η ανίχνευση αντιγόνου στα κόπρανα, που επιβεβαιώνει την παρουσία ενεργού λοίμωξης και χρησιμοποιείται και για έλεγχο εκρίζωσης μετά τη θεραπεία.

Οι μοριακές μέθοδοι, όπως η αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR), χαρακτηρίζονται από πολύ υψηλή ευαισθησία. Οι μέθοδοι αυτοί επιτρέπουν την ανίχνευση γενετικού υλικού του βακτηρίου σε δείγματα ιστού ή κοπράνων, διευκολύνοντας τη διάγνωση επίμονων ή αμφίβολων περιστατικών.

Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού: Αντιμετώπιση

Η εκρίζωση του βακτηρίου αποτελεί βασικό θεραπευτικό στόχο, καθώς συμβάλλει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην πρόληψη επιπλοκών όπως το πεπτικό έλκος και ο καρκίνος του στομάχου. Η αγωγή βασίζεται σε συνδυαστικά φαρμακευτικά σχήματα που μειώνουν την οξύτητα του στομάχου και εξαλείφουν το βακτήριο.

Οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs), μειώνουν την έκκριση γαστρικού οξέος, διευκολύνοντας τη δράση των αντιβιοτικών και προάγοντας την επούλωση του βλεννογόνου. Τα αντιβιοτικά, συνήθως η  κλαριθρομυκίνη, η αμοξυκιλλίνη και η μετρονιδαζόλη, χορηγούνται σε συνδυασμό.

Το βισμούθιο ενισχύει τα ποσοστά επιτυχούς εκρίζωσης, ιδιαίτερα σε ανθεκτικές λοιμώξεις. Η θεραπεία απαιτεί καλή συμμόρφωση του ασθενούς και επαναξιολόγηση μετά την ολοκλήρωσή της, ώστε να επιβεβαιωθεί η πλήρης απομάκρυνση του βακτηρίου.

Ο Γενικός Χειρουργός  Δημήτριος Γιάλβαλης, διαθέτει εκτενή εμπειρία σε χειρουργικές επεμβάσεις του γαστρεντερικού συστήματος (διάτρηση έλκους, καλοηθών όγκων στομάχου, καρκίνου στομάχου) με αποδεδειγμένα υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Επικοινωνήστε μαζί μας και κλείστε το ραντεβού σας.