Νεκρωτική παγκρεατίτιδα
Τι ορίζεται ως νεκρωτική παγκρεατίτιδα;
Η νεκρωτική παγκρεατίτιδα αποτελεί μια από τις σοβαρότερες επιπλοκές της οξείας παγκρεατίτιδας. Συνήθως εμφανίζεται ως εξέλιξη της φλεγμονώδους διεργασίας στο πάγκρεας, η οποία οδηγεί σε νέκρωση τμημάτων του ιστού. Πρόκειται συνήθως για επιπλοκή που αναπτύσσεται σε σοβαρά ή παραμελημένα επεισόδια οξείας παγκρεατίτιδας.
Υπάρχουν σπάνιες περιπτώσεις όπου η νόσος εκδηλώνεται από την αρχή ως κεραυνοβόλα νεκρωτική παγκρεατίτιδα, χωρίς να έχει προηγηθεί οξεία παγκρεατίτιδα. Παρ’ όλα αυτά, στην πλειονότητα των περιστατικών παρατηρείται μια αρχική οξεία φλεγμονή, η οποία ταχύτατα εξελίσσεται σε βαριά μορφή με εκτεταμένη νέκρωση.
Αίτια & Προδιαθεσικοί παράγοντες εμφάνισης νεκρωτικής παγκρεατίτιδας
Η νεκρωτική παγκρεατίτιδα έχει κοινά αίτια με την οξεία παγκρεατίτιδα. Ωστόσο, ορισμένοι προδιαθεσικοί παράγοντες δύνανται να επηρεάσουν δυσμενώς την πορεία της νόσου και να αυξήσουν σημαντικά τον κίνδυνο εξέλιξής της σε νεκρωτική παγκρεατίτιδα.
Ειδικότερα, τα πιο συχνά αίτια είναι τα κάτωθι:
- Χολολιθίαση: Πέτρες στη χοληδόχο κύστη ή στα χοληφόρα ενδέχεται να αποφράξουν τον παγκρεατικό πόρο. Αποτελεί τη συχνότερη αιτία, ιδιαίτερα σε γυναίκες και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
- Κατανάλωση αλκοόλ: Η χρόνια ή υπερβολική χρήση μπορεί να οδηγήσει σε οξεία παγκρεατίτιδα.
- Υπερτριγλυκεριδαιμία: Πολύ υψηλά επίπεδα τριγλυκεριδίων (>1000 mg/dL), συχνά σε άτομα με δυσλιπιδαιμία ή μετά από υπερκατανάλωση αλκοόλ και λιπαρών τροφών.
- Υπερασβεστιαιμία: Κυρίως ως αποτέλεσμα υπερπαραθυρεοειδισμού. Η αυξημένη συγκέντρωση ασβεστίου ευνοεί την ενεργοποίηση παγκρεατικών ενζύμων.
- Τραύμα ή ιατρικές επεμβάσεις: Χειρουργικές πράξεις ή ενδοσκοπικές τεχνικές, όπως η ERCP, μπορεί να προκαλέσουν μηχανική βλάβη στο πάγκρεας. Η βλάβη αυτή ενδέχεται να προκαλέσει νεκρωτική παγκρεατίτιδα.
Οι παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί ότι αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισης νεκρωτικής παγκρεατίτιδας είναι οι κάτωθι:
- Παχυσαρκία
- Κάπνισμα
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Γενετικοί παράγοντες ή οικογενειακό ιστορικό
- Προχωρημένη ηλικία
Πώς προκαλείται η νέκρωση;
Η παθογένεση της νεκρωτικής παγκρεατίτιδας είναι πολυπαραγοντική και περιλαμβάνει έναν φαύλο κύκλο βλαπτικών μηχανισμών που οδηγούν σε εκτεταμένη νέκρωση ιστών του παγκρέατος.
Αρχικά, η διαταραχή της αιμάτωσης και οι αγγειακές βλάβες στο πάγκρεας προκαλούν προοδευτική δυσλειτουργία του ιστού και συμβάλλουν στην εμφάνιση νέκρωσης.
Παράλληλα, η πρόωρη ενεργοποίηση των παγκρεατικών ενζύμων προκαλεί αυτοπεψία του οργάνου και εκτεταμένες βλάβες. Η επακόλουθη φλεγμονώδης αντίδραση, μέσω της απελευθέρωσης κυτταροκινών και της δράσης ανοσολογικών κυττάρων, ενισχύει περαιτέρω τη βλάβη των ιστών.
Σε τοπικό επίπεδο μπορεί να εμφανιστούν αποστήματα ή ψευδοκύστεις. Η φλεγμονή μπορεί να επηρεάσει ζωτικά όργανα, οδηγώντας σε σοβαρές επιπλοκές και αυξημένο κίνδυνο θνητότητας.
Με ποια συμπτώματα εκδηλώνεται η νεκρωτική παγκρεατίτιδα;
Η νεκρωτική παγκρεατίτιδα εκδηλώνεται με τα παρακάτω συμπτώματα:
- Κοιλιακός πόνος: Εντοπίζεται κυρίως στο επιγάστριο, συχνά αντανακλά στην πλάτη και περιγράφεται ως κάψιμο ή σφίξιμο. Συνήθως εμφανίζεται απότομα, συχνά μετά από ένα γεύμα ή την κατανάλωση αλκοόλ.
- Ναυτία και έμετοι: οι έμετοι συχνά είναι έντονοι και ενδέχεται να προκαλέσουν σημαντική απώλεια υγρών και αφυδάτωση.
- Διάταση κοιλίας και μετεωρισμός: Οφείλονται σε ειλεό ή παραλυτικό ειλεό, ως αντίδραση της κοιλιακής χώρας στη φλεγμονή.
- Πυρετός, ταχυκαρδία και εφίδρωση: Αντικατοπτρίζουν τη φλεγμονώδη αντίδραση.
Σε πιο σοβαρά περιστατικά, η νεκρωτική παγκρεατίτιδα συνοδεύεται από σοβαρά κλινικά συμπτώματα. Η υπόταση αποτελεί συχνό εύρημα και μπορεί να οφείλεται σε σήψη ή καρδιακή δυσλειτουργία. Επίσης, η παρουσία ταχυκαρδίας και ταχύπνοιας αντανακλά τη γενικευμένη φλεγμονώδη αντίδραση και την πιθανότητα αναπνευστικής δυσχέρειας.
Σε προχωρημένα στάδια, η εκτεταμένη φλεγμονή και νέκρωση οδηγούν σε πολυοργανική ανεπάρκεια. Η πολυοργανική ανεπάρκεια ενδέχεται να εκδηλωθεί με χαρακτηριστικές βλάβες:
- στους πνεύμονες.
- στα νεφρά.
- στην καρδιά.
Πώς πραγματοποιείται η διάγνωση;
Η κλινική εικόνα της νεκρωτικής παγκρεατίτιδας απαιτεί άμεση αναγνώριση και επείγουσα αντιμετώπιση, καθώς συνοδεύεται από υψηλή θνητότητα. Η διάγνωση στηρίζεται στον συνδυασμό κλινικής εξέτασης, εργαστηριακού ελέγχου και απεικονιστικών μεθόδων.
Στις εργαστηριακές αναλύσεις παρατηρείται σημαντική αύξηση αμυλάσης και λιπάσης, υψηλά επίπεδα CRP και λευκοκυττάρωσης. Επιπροσθέτως, δεν είναι σπάνιες οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές και οι διαταραχές νεφρικής ή ηπατικής λειτουργίας.
Στις απεικονιστικές εξετάσεις, το υπερηχογράφημα συμβάλλει κυρίως στην ανάδειξη χολολιθίασης, ενώ η αξονική τομογραφία με σκιαγραφικό αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για την εκτίμηση της νέκρωσης και των επιπλοκών. Επιπλέον, σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν η μαγνητική τομογραφία ή το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα.
Νεκρωτική παγκρεατίτιδα & Αντιμετώπιση
Η θεραπεία της νεκρωτικής παγκρεατίτιδας απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, με συνδυασμό υποστηρικτικών μέτρων, κατάλληλης διατροφικής φροντίδας και εξειδικευμένων παρεμβάσεων όταν προκύψουν επιπλοκές.
Στην υποστηρικτική αγωγή συχνά περιλαμβάνεται:
- νοσηλεία σε μονάδα εντατικής θεραπείας.
- χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών και ηλεκτρολυτών.
- προσωρινή διακοπή της σίτισης από το στόμα στην οξεία φάση της νόσου.
- χρήση ισχυρών αναλγητικών για την αντιμετώπιση του πόνου.
Η χειρουργική παρέμβαση ενδείκνυται σε περιπτώσεις επιπλοκών, όπως επιμόλυνση, σήψη, αιμορραγία ή εντερική ισχαιμία. Στη σύγχρονη ιατρική πρακτική, προτιμώνται οι ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές, οι οποίες προσφέρουν ταχύτερη ανάρρωση και μικρότερο κίνδυνο σε σχέση με την παραδοσιακή ανοιχτή χειρουργική.
Η διαχείριση των λοιμώξεων αποτελεί κομβικό στοιχείο στη θεραπεία της νεκρωτικής παγκρεατίτιδας. Ειδικότερα, η χορήγηση αντιβιοτικών εφαρμόζεται μόνο όταν υπάρχει τεκμηριωμένη ή έντονα ύποπτη επιμόλυνση, καθώς και σε λοιμώξεις όπως χολαγγειίτιδα ή βακτηριαιμία.
Μετά την οξεία φάση, η διατροφή του ασθενούς βασίζεται σε δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά και πλούσια σε πρωτεΐνες, με μικρά και συχνά γεύματα. Σε περιπτώσεις που οι ανάγκες του ασθενούς δεν καλύπτονται επαρκώς μπορεί να προστεθεί παρεντερική σίτιση.
Αν παρουσιάζετε συμπτώματα που παραπέμπουν σε νεκρωτική παγκρεατίτιδα, ο Γενικός Χειρουργός Δημήτρης Γιάλβαλης βρίσκεται στη διάθεσή σας, ώστε να σας καθοδηγήσει υπεύθυνα και με ασφάλεια στην κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση. Επικοινωνήστε μαζί μας και κλείστε το ραντεβού σας.